Soạn bài Sống, hay không sống?| Văn 9 tập 2 cánh diều

1. Soạn bài Sống, hay không sống?: Chuẩn bị 

1.1 Tìm hiểu về tác giả Uy-li-am Sếch-xpia

a. Tiểu sử Uy-li-am Sếch-xpia

- Uy-li-am Sếch-xpia (1564 – 1616) được sinh ra tại Stratford-upon-Avon, nước Anh.

- Năm 1578, gia đình ông gặp khó khăn tài chính, buộc ông phải ngừng học.

- Đến năm 1585, ông chuyển tới Luân Đôn để kiếm sống và bắt đầu sự nghiệp nghệ thuật.

- Năm 1612, ông trở về quê hương để định cư.

b. Sự nghiệp văn học

- Tác phẩm chính: Sếch-xpia sáng tác hơn 40 vở kịch, tất cả đều bằng thể thơ, và được phân thành ba thể loại:

+ Hài kịch: “Giông tố”, “As you like it”, “Cardenio”, ...

+ Bi kịch: “Hamlet”, “Othello”, “King Lear”, “Romeo and Juliet”, ...

+ Kịch lịch sử: “King John”, “Henry V”, “Richard II”, ...

- Phong cách nghệ thuật: Tác phẩm của ông phản ánh tiếng nói của lương tri tiến bộ, tự do, lòng nhân ái rộng lớn và niềm tin mãnh liệt vào khả năng hướng thiện, cũng như khả năng khẳng định sự sống của con người.

c. Vị trí và tầm ảnh hưởng

- Những đóng góp của Sếch-xpia để lại dấu ấn sâu đậm trong kịch nghệ và văn chương của các thế hệ sau.

- Ông đã phát triển kịch nghệ ở nhiều khía cạnh như xây dựng nhân vật, cốt truyện, ngôn ngữ và thể loại.

-Trước vở “Romeo và Juliet”, lãng mạn chưa được coi là một đề tài có giá trị trong bi kịch.

- Shakespeare đã biến độc thoại từ một công cụ truyền đạt thông tin về nhân vật và sự kiện thành một phương tiện để khám phá tâm lý nhân vật.

-Tác phẩm của Shakespeare có ảnh hưởng sâu rộng đến thơ ca thế hệ sau, rõ ràng ông đã vượt trội hơn nhiều so với những nhà viết kịch lớn ở Pháp trước ông như Racine hay Molière.

-Các nhà thơ của trường phái lãng mạn đã cố gắng hồi sinh kịch thơ của Sếch-xpia.

>> Xem thêm: Soạn văn 9 cánh diều

1.2  Tìm hiểu về tác phẩm Hamlet

a. Giới thiệu chung

- "Hamlet," một trong những tác phẩm nổi bật nhất của William Shakespeare, được viết khoảng cuối thế kỷ 16. 

- Đây là một bi kịch tâm lý sâu sắc, xoay quanh nhân vật chính Hamlet, hoàng tử Đan Mạch, trong cuộc chiến giữa lòng trung thành, tự trách và sự báo thù. 

- Vở kịch khám phá những chủ đề vĩ mô như sự sống, cái chết, tình yêu, sự phản bội và đạo đức.

b. Tóm tắt nội dung tác phẩm

Cốt truyện "Hamlet" xoay quanh nhân vật chính là hoàng tử Đan Mạch, Hamlet, một sinh viên tại trường Đại học Wittenberg (Đức). Chàng phải đối mặt với hoàn cảnh đau thương khi chỉ hai tháng sau khi vua cha mất, mẹ chàng, Hoàng hậu Gertrude đã kết hôn với Claudius, chú ruột của chàng. Hồn ma của vua cha hiện về, tiết lộ rằng Claudius đã giết ông để chiếm đoạt ngôi vua và Hoàng hậu, đồng thời yêu cầu Hamlet phải báo thù. Kể từ đó, Hamlet tràn ngập cảm giác phẫn uất, ghê tởm và chán ghét cuộc sống. Chàng giả điên để che giấu ý định của mình và thực hiện nhiệm vụ báo thù.

Tuy nhiên, Claudius cũng theo dõi Hamlet một cách cẩn thận. Tình hình leo thang khi Hamlet mời một đoàn kịch biểu diễn tại cung điện. Khi xem cảnh một cặp đôi phản bội mưu sát vua, Claudius hoảng sợ bỏ đi và vào phòng riêng cầu nguyện. Hamlet đứng ngay sát bên, có cơ hội trả thù, nhưng chàng do dự, không muốn giết Claudius trong lúc ông cầu nguyện vì như vậy sẽ không công bằng với cái chết của cha mình.

Claudius lập mưu trừ khử Hamlet bằng cách gửi chàng sang Anh cùng hai tên tay sai, Rosencrantz và Guildenstern, với nhiệm vụ bí mật. Trước khi lên đường, Hamlet được triệu vào gặp mẹ, trong khi Polonius, cha của người yêu Hamlet, Ophelia, lén nghe cuộc trò chuyện. Hamlet cảnh giác, đã đâm ra phía sau bức rèm, không ngờ rằng đó là Polonius chứ không phải Claudius.

Trên đường đến Anh, Hamlet phát hiện ra kế hoạch giết mình qua một chiếu chỉ của Claudius và quyết định viết lại, đề nghị vua Anh giết Rosencrantz và Guildenstern. Chàng trở về Đan Mạch và nói dối về việc bị cướp biển bắt giữ.

Trong khi đó, Ophelia, do tuyệt vọng vì sự điên loạn của Hamlet và nỗi đau mất cha, đã trở nên điên loạn và cuối cùng chết đuối. Laertes, sau khi biết cha mình (Polonius) bị giết và bị kích động bởi Claudius, quyết định trả thù Hamlet. Nhà vua bày ra một kế hoạch: tổ chức một cuộc đấu kiếm giữa Laertes và Hamlet, với mũi kiếm của Laertes tẩm độc. Bên cạnh đó, Claudius chuẩn bị sẵn một cốc rượu độc cho Hamlet.

Khi trận đấu diễn ra, Hamlet vô tình trúng phải mũi kiếm độc từ Laertes, trong khi Hoàng hậu lại uống cốc rượu độc và chết ngay. Trước khi lâm vào cảnh chết chóc, Laertes thú nhận với Hamlet về âm mưu của Claudius. Tức giận, Hamlet đã dùng kiếm tẩm độc để kết thúc cuộc đời kẻ thù.

Cuối cùng, bi kịch khép lại khi Fortinbras trở về sau khi chinh phục Ba Lan và lên ngôi vua Đan Mạch, trong tiếng đại bác và âm nhạc tiễn đưa linh hồn Hamlet về nơi an nghỉ.

c. Nhân vật chính trong tác phẩm: 

- Hamlet: Nhân vật phức tạp với nỗi đau mất cha và tâm trạng hoang mang về đạo đức. Hamlet thể hiện sự trăn trở sâu sắc qua các độc thoại nổi tiếng, trong đó nổi bật nhất là "Sống, hay không sống" đặt ra câu hỏi về sự sống và cái chết.

- Claudius: Kẻ cáo gian, phản bội, đại diện cho sự tham lam và tham quyền. Sự mâu thuẫn giữa Claudius và Hamlet tạo nên xung đột chính của tác phẩm.

- Gertrude: Mẹ của Hamlet, hình ảnh của sự yếu đuối và mù quáng trong tình yêu, gây ra nhiều cảm xúc cho Hamlet.

- Ophelia: Bạn gái của Hamlet, góp phần làm nổi bật sự bi kịch và tội lỗi mà Hamlet cảm thấy. Tinh thần của Ophelia cuối cùng cũng bị tổn thương vì những diễn biến của câu chuyện.

d. Phong cách nghệ thuật trong tác phẩm:

Shakespeare sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, đa dạng thể loại thơ, độc thoại sâu sắc và cách khai thác tâm lý nhân vật. Tác phẩm không chỉ là một bi kịch chính trị mà còn là một nghiên cứu tinh vi về tâm hồn con người.

e. Ảnh hưởng của tác phẩm: 

"Hamlet" đã có ảnh hưởng lớn đến văn học và sân khấu thế giới, được chuyển thể thành nhiều hình thức nghệ thuật khác nhau, từ điện ảnh đến âm nhạc. Tác phẩm được coi là một trong những kiệt tác vĩ đại nhất trong văn học nhân loại, thể hiện những khát vọng và trăn trở vĩnh cửu của con người.

2. Soạn bài Sống, hay không sống?: Đọc hiểu 

2.1 Nhà vua có tin Ham-lét điên không?

- Nhà vua không tin là Ham-lét điên.

2.2 Mục đích của nhà vua là gì?

- Mục đích của nhà vua là muốn xác nhận Ham-lét có bị mất trí hay không.

2.3 Chú ý yếu tố thật, giả trong lời nói của Ham-lét.

- Yếu tố thật: Trong các đoạn độc thoại, Ham-lét thể hiện sự căm phẫn, chán nản và thường tự trách bản thân. Anh bày tỏ sự hoài nghi về lòng trung thành và tình yêu, đồng thời đặt ra nhiều câu hỏi về ý nghĩa cuộc sống, thể hiện nỗi đau khổ và sự uất ức.

- Yếu tố giả: Khi trò chuyện với Ô-phê-li-a, Ham-lét tỏ ra lạnh lùng và chua chát, bộc lộ sự khinh bỉ, lãnh đạm và phê phán rõ rệt.

2.4 Đoạn độc thoại của Ham-lét đã diễn tả được điều gì?

 - Đoạn độc thoại của Ham-lét diễn tả được sự bất công trong xã hội.

2.5 Thái độ của Ô-phê-li-a và Ham-lét khác nhau như thế nào?

Thái độ của Ô-phê-li-a thể hiện sự ngoan ngoãn, luôn lắng nghe và tuân theo lời vua, đồng thời bộc lộ tình cảm với Hăm-lét. Ngược lại, Hăm-lét lại tỏ ra lạnh lùng, dửng dưng trước tình cảm của Ô-phê-li-a; anh luôn cảnh giác để không rơi vào cạm bẫy do Clô-đi-út giăng ra.

2.6 Nhà vua định làm gì Ham-lét?

- Nhà vua có ý định đưa Ham-lét quay trở về Anh.

2.7 Câu kết cho thấy thái độ nào của nhà vua?

- Câu kết cho thấy sự nham hiểm, thủ đoạn của Vua Cloo-đi-út.

Duy nhất khóa học DUO tại VUIHOC dành riêng cho cấp THCS, các em sẽ được học tập cùng các thầy cô đến từ top 5 trường chuyên toàn quốc. Nhanh tay đăng ký thôi !!!!

3. Soạn bài Sống, hay không sống?: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 85 sgk văn 9/2 cánh diều 

Đoạn trích kể về chuyện gì và có những nhân vật nào? Xem phần tóm tắt để xác định vị trí của đoạn trích. 

- Đoạn trích kể về cảnh Ham-lét giả điên trước mặt nhà vua và người yêu. Trong câu chuyện xuất hiện các nhân vật: Ham-lét, vua Clô-đi-út, hoàng hậu, Ô-phê-lia, Pô-lô-ni-út, Rô-den-cran và Ghin-đôn-xtơn.

- Văn bản được trích từ hồi III, cảnh 1.

3.2 Câu 2 trang 85 sgk văn 9/2 cánh diều

Nhận biết một số chỉ dẫn sân khấu, lời nhân vật; đoạn độc thoại và đối thoại trong văn bản.

- Lời chỉ dẫn sân khấu: Thao tác với Ô-phê-li-a và giao tiếp với vua.

- Lời nhân vật: Phát ngôn của vua, Pô-lô-ni-út, Ô-phê-li-a, Ham-lét, Rô-den-cran, Ghin-đôn-xtơn.

- Đoạn độc thoại của Ham-lét: Suy ngẫm về sự sống và cái chết… đừng quên những sai lầm của chính mình.

- Đối thoại: Các cuộc trao đổi giữa Ham-lét và Ô-phê-li-a, giữa Pô-lô-ni-út và vua, giữa hoàng hậu, Ô-phê-li-a và vua, cũng như entre Rô-den-cran và Ghin-đôn-xtơn với vua.

3.3 Câu 3 trang 85 sgk văn 9/2 cánh diều

Đoạn độc thoại của Ham-lét trong văn bản Sống, hay không sống? thể hiện tâm trạng và thái độ gì? Những lời độc thoại ấy bộc lộ mâu thuẫn nào trong con người Ham-lét?

- Đoạn độc thoại của Ham-lét trong văn bản "Sống hay không sống?" phản ánh sâu sắc sự cân nhắc thấu đáo và cẩn trọng của anh trong việc bảo vệ mạng sống của chính mình.

- Những lời độc thoại này thể hiện sự mâu thuẫn: dù bên trong Ham-lét rất tỉnh táo, nhưng anh buộc phải giả điên trước mọi người do hoàn cảnh. Hơn nữa, đoạn độc thoại này cũng chính là sự xung đột nội tâm trong Ham-lét, giữa con người mạnh mẽ, nhân văn và những yếu đuối, do dự mà anh đang trải qua.

3.4 Câu 4 trang 85 sgk văn 9/2 cánh diều

Xác định hai tuyến nhân vật đối lập trong đoạn trích. Nhận xét đặc điểm tính cách của hai tuyến nhân vật này.

Hai tuyến nhân vật trong đoạn trích gồm Ham-lét và nhà vua.

- Ham-lét là hình mẫu của nhân vật anh hùng, có tầm nhìn thấu đáo và sáng suốt. Anh đấu tranh vì lẽ phải, sở hữu năng lực vượt trội và khát vọng lớn lao, nhưng lại phải đối mặt với những thực tế bất công mà mình không thể hóa giải.

- Nhà vua Clô-đi-út đại diện cho nhân vật phản diện, với tính cách tham lam và xảo trá. Ông cố gắng che giấu tội ác của mình bằng vẻ ngoài giả tạo, tỏ ra lo lắng cho tình trạng của Ham-lét.

3.5 Câu 5 trang 85 sgk văn 9/2 cánh diều

Đặc điểm bi kịch (đề tài, cốt truyện, nhân vật và kiểu xung đột) thể hiện qua văn bản Sống, hay không sống? như thế nào?

- Đặc điểm bi kịch (đề tài, cốt truyện, nhân vật và kiểu xung đột) được thể hiện qua văn bản "Sống, hay không sống?"

+ Đề tài: Văn bản chú trọng vào cuộc đấu tranh nội tâm của nhân vật chính Ham-lét.

+ Cốt truyện: Đoạn trích phản ánh khả năng chịu đựng của nhân vật, từ đó tìm cách thoát khỏi giam cầm để mang lại tự do cho con người.

+ Nhân vật: Ham-lét là nhân vật trung tâm, đang day dứt về cuộc sống và ý nghĩa của nó trong bối cảnh những khó khăn và mâu thuẫn mà anh đang đối diện.

+ Kiểu xung đột: Bi kịch được thể hiện qua đoạn độc thoại của Ham-lét, mô tả cuộc giằng co nội tâm giữa việc sống vì bản thân và sống vì trách nhiệm. Việc cân bằng giữa hai điều này là rất khó khăn.

3.6 Câu 6 trang 85 sgk văn 9/2 cánh diều

Sự trăn trở “Sống, hay không sống?” và quyết định cầm vũ khí chống lại bạo ngược, cường quyền nói lên phẩm chất và tính cách gì của Ham-lét? Em có đồng ý với quyết định ấy của Ham-lét không? Vì sao?

Sự trăn trở với câu hỏi “Sống, hay không sống?” cùng quyết định cầm vũ khí chống lại bạo ngược và cường quyền thể hiện cuộc đấu tranh cho lẽ phải. Ham-lét chán ghét và căm hận cái chết của cha cũng như những hành động của vua và hoàng hậu. Anh luôn lo lắng, tìm cách khám phá sự thật và thực hiện kế hoạch trả thù trong khi phải né tránh sự giám sát của nhà vua.

Em hoàn toàn đồng tình với quyết định của Ham-lét. Đấu tranh để trả thù cho cha không chỉ là hành động cá nhân mà còn là việc lập lại công bằng, xóa bỏ cái xấu và cái ác. Với một nội tâm sâu sắc như vậy, Ham-lét không dễ dàng đầu hàng trước số phận; anh khao khát đấu tranh để giải phóng bản thân và khám phá sự thật đằng sau cái chết của cha. Chính vì vậy, em ủng hộ quyết định của Ham-lét.

Trên đây là Soạn bài Sống, hay không sống? chi tiết, hy vọng rằng chúng ta không chỉ hiểu rõ hơn về nỗi trăn trở của Ham-lét mà còn nhận ra giá trị sâu sắc của cuộc sống và những đấu tranh nội tâm mà mỗi con người phải đối mặt. Sự phân vân giữa sự sống và cái chết, giữa hành động và do dự, đều khiến chúng ta suy nghĩ về bản chất và ý nghĩa tồn tại của chính mình trong thế giới này.

Để tham khảo các bài soạn văn khác trong chương trình ngữ văn 9 tại VUIHOC ngay trên website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC để được lên lộ trình học tập và ôn thi vào 10 ngay từ sớm bạn nhé! 

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Viết bài văn nghị luận xã hội về một vấn đề cần giải quyết
• Phỏng vấn ngắn
• Tự đánh giá: Di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi